Χωροθέτηση του Δήμου Λαμιέων

Ο Δήμος Λαμιέων αποτελεί έναν από τους επτά (7) Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, που υπάγονται διοικητικά στην Περιφερειακή Ενότητα (ΠΕ) Φθιώτιδας, τη μεγαλύτερη ως προς την έκταση και δεύτερη ως προς τον πληθυσμό υποδιαίρεση της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας. Η πόλη της Λαμίας φιλοξενεί την έδρα της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας και είναι ταυτόχρονα η πρωτεύουσα της ΠΕ Φθιώτιδας.

Αναπτύσσεται στα Δυτικά της Λεκάνης του Σπερχειού Ποταμού, καταλαμβάνει το μεγαλύτερο τμήμα των εκβολών του Δέλτα και έχει έκταση 947 Km2. Σε διαπεριφερειακό επίπεδο, η γεωγραφική του θέση είναι εξαιρετικά σημαντική, δεδομένου ότι βρίσκεται στο κεντρικό τμήμα του ηπειρωτικού χώρου της Ελλάδας, στο ιδιότυπο «πέρασμα» του Μαλιακού Κόλπου από τη Βόρεια Ελλάδα και τη Θεσσαλία, στη Στερεά Ελλάδα και την Αττική.

Σε σχέση με την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, εκτείνεται δυτικά του γεωγραφικού της κέντρου βάρους, ενώ την ίδια θέση κατέχει και ως προς τη Φθιώτιδα. Συνορεύει άμεσα με τους Δήμους Δομοκού, Στυλίδας, Μώλου-Αγίου Κωνσταντίνου, Μακρακώμης και Αμφίκλειας-Ελάτειας.

Η χιλιομετρική απόσταση και η χρονο-απόσταση της πόλης της Λαμίας από τις διοικητικές έδρες και τις μεγαλύτερες πόλεις των υπολοίπων Περιεφερειακών Ενοτήτων της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας, την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη παρουσιάζεται στον ακόλουθο πίνακα:

Πίνακας 1:  Χιλιομετρικές αποστάσεις και χρονο-απόσταση Λαμίας από μεγάλες διοικητικές έδρες

Εντός κύκλου ακτίνας 100 χλμ. από την πόλη της Λαμίας συναντώνται οι πόλεις Λάρισα, Βόλος, Καρδίτσα και Τρίκαλα (της Περιφέρειας Θεσσαλίας), Πάτρα, Αγρίνιο και Ναύπακτος (της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας), Θήβα και οριακά Χαλκίδα (της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας). Εντός κύκλου ακτίνας 50 χλμ. από την πόλη της Λαμίας συναντώνται οι πόλεις Καρπενήσι και Άμφισσα.

Ο Δήμος προήλθε από τη διοικητική μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης του έτους 2010 με διεύρυνση της εδαφικής περιοχής του πρώην Καποδιστριακού Δήμου Λαμιέων, που βασικά περιελάμβανε την πόλη της Λαμίας και τους οικισμούς, που βρίσκονταν περιμετρικά της, ώστε να περιλάβει την άμεση και ευρύτερη περιοχή των νυν Δημοτικών Ενοτήτων Γοργοποτάμου, Λειανοκλαδίου, Υπάτης και Παύλιανης, όπως αυτή αναπτύσσεται προς όλες τις κατευθύνσεις και δημιουργεί το πολεοδομικό συγκρότημα Λαμίας και την ευρύτερη αστική περιοχή του. Ο Δήμος Λαμιέων απαρτίζεται σήμερα από σαρανταέξι ( 46 ) Διαμερίσματα με συνολικό πληθυσμό 75.315 κατοίκους, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της απογραφής της ΕΣΥΕ του 2011.

Το πολυπληθέστερο διαμέρισμα του Δήμου είναι η πόλη της Λαμίας, το οποίο αριθμεί 52.006 κατοίκους (ΕΣΥΕ, 2011), συγκεντρώνοντας το 69% του συνολικού πληθυσμού του Δήμου.

Σύμφωνα με την ESPON-EUROSTAT ως «πυκνοκατοικημένη αστική περιοχή» ορίζεται η περιοχή με πυκνότητα άνω των 500 κατοίκων ανά km2, ενώ αντίστοιχα η ΕΣΥΕ ως «πολεοδομικό συγκρότημα» κάθε οικιστικό συνεχές με πυρήνα οικισμό πληθυσμού μεγαλύτερου των 20.000 κατοίκων. Επομένως, τα παραπάνω ενδεικτικά δημογραφικά μεγέθη, αφενός κατατάσσουν το Δήμο στους πυκνοκατοικημένους αστικούς Δήμους της χώρας και αφετέρου προδιαγράφουν τη δυνατότητα της πόλης της Λαμίας να καταταγεί στατιστικά στα πολεοδομικά συγκροτήματα της χώρας, όπως αυτά ορίζονται από την ΕΣΥΕ.

Ο Δήμος Λαμιέων κατέχει «κομβική» θέση στον εθνικό γεωγραφικό χώρο και «κρίσιμη» θέση στο ελληνικό γεωπολιτικό χώρο και τις αναπτυξιακές πολιτικές και άξονες, που ιστορικά διαμορφώνονται εντός αυτού, ιδιαίτερα κατά τα τελευταία 25 χρόνια.

Γεωγραφικά ο Δήμος χωροθετείται στο μυχό του Μαλιακού Κόλπου, χώρο «πέρασμα» από «Βορρά προς Νότο» της Ελληνικής Χερσονήσου και κεντροβαρικό χώρο εκκίνησης πολλαπλών διόδων επικοινωνίας προς την Κεντρική – Δυτική Ελλάδα από τα «Ανατολικά» και ιδίως από τις δύο μεγάλες μητροπόλεις του ελληνικού χώρου, της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Η θέση αυτή, έχει εξασφαλίσει μέχρι σήμερα τη συμμετοχή της περιοχής στο βασικό άξονα ανάπτυξης και διεθνούς επικοινωνίας της σύγχρονης χώρας, ταυτιζόμενο με τον οδικό άξονα ΠΑΘΕ. Επίσης, λόγω της «ικανοποιητικής» απόστασης από την Αθήνα, η ευρύτερη περιοχή του Δήμου έχει αναδειχθεί σε περιοχή υποδοχής αναπτυξιακών πολιτικών και υποδομών «περιφερειακής ανάπτυξης» της μεταπολεμικής περιόδου (Βιομηχανική Περιοχή Λαμίας) και έχει εξασφαλίσει στην πόλη της Λαμίας τη χωροθέτηση της Έδρας της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας στα πλαίσια της αποκέντρωσης και της ανάπτυξης Περιφερειών (Διοικητικών και Προγραμματικών) τη δεκαετία του 1980.

Σήμερα, ο Δήμος Λαμιέων βρίσκεται «εντός» των διευρωπαϊκών και διαπεριφερειακών αξόνων σε ευνοϊκή θέση ως προς την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Η περιφερειακότητα, που τον διακρίνει ως προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις πόλεις και τις αγορές της, μετριάζεται εξαιρετικά λόγω της θέσης του σε σχέση με τα δίκτυα και τις «πύλες» της χώρας. Παράλληλα, ο χωροταξικός σχεδιασμός και οι υπό κατασκευή μεγάλες μεταφορικές υποδομές, που αναφέρονται στον εκσυγχρονισμό της διεθνούς σιδηροδρομικής γραμμής και του σταθμού της Λαμίας, καθώς και στους Οδικούς Άξονες προσπέλασης της Πάτρας και των Ιωαννίνων/ Ηγουμενίτσας, που αποτελούν πύλες προς τη Δυτική και Κεντρική Μεσόγειο και τη Νότια Ευρώπη ενισχύουν εντυπωσιακά τη θέση του Δήμου στην προγραμματική περίοδο 2007-2013 και ολοκληρώνουν «θετικά» την ένταξή του στο διαπεριφερειακό και διεθνή χώρο.

Ο Δήμος Λαμιέων έχει πρωτεύοντα ρόλο στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, αφού αποτελεί πρωτεύον διοικητικό κέντρο, ως έδρα της Περιφέρειας, είναι δεύτερος σε πληθυσμό αστικός Δήμος μετά το Δήμο Χαλκιδέων και είναι έδρα της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας. Επιπλέον, αποτελεί Δήμο με σημαντική ενδοχώρα επιρροής στον τομέα των αστικών υπηρεσιών και του εμπορίου, που καλύπτει το μεγαλύτερο τμήμα της Περιφερειακής Ενότητας Φθιώτιδας, την Περιφερειακή Ενότητα Ευρυτανίας, τη Βόρεια Εύβοια και τμήμα της Περιφερειακής Ενότητας Φωκίδας, με πληθυσμιακό ισοδύναμο που εκτιμάται σε 200.000 κατοίκους. Παράλληλα, ο Δήμος Λαμιέων έχει αστικό πυρήνα ένα πολεοδομικό συγκρότημα γύρω από την πόλη – οικισμό της Λαμίας και μια αστική περιοχή «καθημερινών μετακινήσεων», που ξεπερνά τα στενά όρια του Καλλικράτειου Δήμου και δημιουργεί μια αστική περιοχή «μητροπολιτικού τύπου», που περιλαμβάνει εκτός από το Δήμο Λαμιέων τους Δήμους Στυλίδας, Μώλου-Αγίου Κωνσταντίνου και Δομοκού.